Неетичко известување
Објавено во Рецензии
on 12 - 04 - 2016 Автор: Владо Ѓорчев
[Рецензија: Триесетгодишен маж се фрлил од зграда во Велес]
Наспроти препораките за етичко известување кои сугерираат добро да се процени дали воопшто треба да се информира за некое самоубиство, особено ако не се работи за јавна личност, практиката кај нас го покажува токму спротивното: најбрзо што може се објавуваат такви информации и тоа на сосема погрешен начин.
Таков е примерот со оваа објава, напишана во сензационалистички манир, која уште во насловот соопштува дека „Триесетгодишен маж се фрлил од зграда во Велес“. Во текстот, пак, нема потврда дека се работи за самоубиство.
Линк до оригиналниот напис: Триесетгодишен маж се фрлил од зграда во Велес
Датум и време на објавување: 09.04.2016, 15:19
Датум на рецензирање: 12.04.2016
Рецензент: Владо Ѓорчев
СЕНЗАЦИОНАЛИЗАМ
Во Прирачникот за етика во новинарството има цело поглавје Упатства за известување за самоубиство, бидејќи е проценето дека се работи за мошне важна и чувствителна тема, која треба да се уреди за да се запазат принципите на професионалност и на етика во новинарството. Повикувајќи се на светски искуства, Прирачникот укажува дека:
Во светот е усвоена пракса за самоубиствата генерално, а особено за анонимните луѓе речиси воопшто и не се пишува. Ако тоа сепак се прави, темата се третира со изразено сочувство и дискреција, медиумот не смее да го објави полниот идентитет, а уште помалку сликата на жртвата.
Текстот кој, инаку, се повикува на државната информативна агенција (но, не става линк), е контрадикторен со насловот. Во насловот се тврди дека маж се фрлил, за во последниот пасус да се забележи дека, тоа, сепак, ќе го утврди полицијата:
„Портпаролот на СВР Велес Анита Стојковска изјави дека екипа на велешката полиција излегла на лице место за да утврди дали лицето само скокнало или било насилно фрлено, односно за тоа како дошло до немилиот настан.“
Како треба да изгледа еден новинарски текст ако се работи за самоубиство, одговор има дадено експертот за човекови права, м-р Жарко Трајановски, во анализите Како (не) треба да се известува за самоубиство:
„Воздржете се од сензационализам! Но, наместо потпирање првенствено на полициски извори и на статистики, етичка обврска на новинар(к)ите е да известуваат за самоубиството како здравствен проблем, доведувајќи ги под прашање официјалните податоци на МВР.
Во оние случаи каде одредено самоубиство отвора прашање од јавен интерес, известувачите не треба да се потпираат на „традиционалните“ извори (МВР, членови на семејството кои се во шок, чаршијата…), туку на релевантни извори кои се упатени во оваа здравствена проблематика. На пример, во известувањата за самоубиства генерално многу ретко се користат како извори здравствени експерти за судска медицина или податоци од официјални здравствени институции надлежни за оваа проблематика, како што се, на пример, Клиниката за психијатрија, Институтот за судска медицина, Институтот за јавно здравје, итн.“
Текстовите за „самоубиства“ секако дека привлекуваат внимание и се читани, но тоа не значи дека по секоја цена мора да ги има. Трката за што повеќе кликнувања не смее да биде поважна од почитувањето на етичките и на професионални стандарди.
Оваа рецензија е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана од Метаморфозис. Рецензијата e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на рецензијата е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).
ИНФОГРАФИК
ВИСТИНИТОСТ
има факти
не може да се утврди точноста на наводите
не може да се утврди веродостојноста на наводите
ИЗВОРИ НА ИНФОРМАЦИИ
има евидентирани извори
официјални, неофицијални
релевантни
повеќе извори
еднострани
СЕОПФАТНОСТ
несеопфатнo
можеби се прикриени информации
ПРИСТРАСНОСТ
не може да се утврди
не може да се утврди
не може да се утврди
не аплиактивно
КОМЕНТИРАЊЕ
нема коментаторски елементи
ПЛАГИЈАТ
делумна копија
ненаведен автор, наведен извор без линк
КВАЛИТЕТ НА НАСЛОВОТ
дезинформира
некреативен
сензационален
несоодветен
тенденциозен
ФОТОГРАФИЈА
има
несоодветна
ни манипулира ни информира - ставена е само како илустрација
ненаведен автор(извор)
ГОВОР НА ОМРАЗА
нема навредлив говор
нема говор на омраза
не потикнува на насилство
не дискриминира
УРЕДЕН ЗА ВЕБ
читлив
нема мултимедијални елементи
нема контекстуални линкови
стилски уреден
неповрзан со тагови