[Рецензија: Уставот е јасен: Ако Груевски не формира влада,­ ќе има нови избори]

Компликувањето на ситуацијата со составување коалиција која би обезбедила потребно мнозинство за да добие „изим“ од претседателот на државата Иванов, односно за да излезе „на мегдан“ во Собранието, создава некаква политичка нервоза на која не одолеваат ниту медиумите. Кај некои од нив таа се открива полесно, особено ако при тоа се креирани „факти“ кои се обидуваат да направат конфузија во теоријата и во практиката на парламентаризмот. Текстот што го анализираме е еден од тие. Зошто?

Линк до оригиналниот напис: Уставот е јасен: Ако Груевски не формира влада – ќе има нови избори

Датум и време на објавување: 11.01.2017 ­ 17:45

Датум на рецензирање: 13.01.2017

Рецензент: Љубомир Костовски

ДА НЕ СПОМЕНУВАМЕ ВТОР МАНДАТАР

„Професорката Тања Каракамишева  Јовановска, од Институтот за уставно право и политички систем, вели дека оние кои зацртуваат ’втор мандатар’ всушност проповедаат флагрантно кршење на највисокиот правен акт во државата. ­Ако и по истекот на рокот од 20 дена, мандатарот не успее да состави влада, истиот треба да го врати на претседателот на Републиката, а тој повторно да му го довери на истиот мандатар. Со ваквата позиција Уставот не оставил простор да се заобиколи изборниот победник. Токму затоа во Уставот не е регулирана резервна постапка или резервен мандатар кој би се определил ако првиот мандатар не успее да состави влада во рокот од 20 дена ­ вели професорката во изјава за ’Вечер“.

И од овој извадок од текстот видлива е интенцијата да не се отвора простор за постоење на повеќе од еден мандатар во постизборниот период, што, секако, е своевидно правно силување. Вистина е дека авторите на написот уште во наднасловот споменуваат повеќе правни експерти („Експертите за постизборните комбинаторики“), но тука непотребно се користи множината како форма, освен што во себе крие трик да поверуваме дека зад комбинацијата „или еден мандатар или нови избори“ има некаков стручен плебисцит.

Тука не е потребно читателот да биде многу внимателен за да се сфати дека зад таквото решение во текстот стои само професорката Тања Каракамишева-Јовановска и ниту едно друго стручно име! Како е можно за вака навидум едноставна правна дилема да не може да се добијат барем уште еден или два стручњаци? Впрочем, тоа е сериозно прашање, особено во мигот кога две политички партии имаат речиси изедначен изборен резултат! Не може да се побегне од можните одговори од каде е тој дефицит на експерти по оваа тема – или никој не може да го потврди она што го вели Каракамишева или експертите не сакаат ниту да влегуваат во таква расправа воопшто.

ДОЗВОЛЕНО Е СÈ ШТО НЕ Е ЗАБРАНЕТО

Во правото има едно правило – дозволено е сè што не е изрично забрането. Во овој случај, со бројот на мандатари, немаме таква забрана, односно рестрикција од каков било вид. Уставот, да се потсетиме, говори за мнозинство на пратеници како единствена релевантен показател на моќта да се формира влада, значи претпочита коалициони капацитети, а не победа на избори.

Во нашата практика веќе имаме еден случај кога еден мандатар одбива да го земе мандатот (Петар Гошев) и претседателот на Републиката истиот го дава на друг и тоа никој не го прогласи за неуставно иако и тогаш, секако, имаше правни експерти од оваа област и можеа да го побараат тоа. Во светот тоа решение е нормално и постојано се користи – не е интенцијата на изборите да форсираат една партија, туку да се добие влада која лесно ќе носи закони во парламентот, односно, во нашиот случај, тоа се партиите кои би обезбедиле заедно барем 61 пратеник.

Во текстот се цитира и лидерот на ДУИ како вели дека е логично неговата партија да почне преговори со ВМРО-ДПМНЕ, но многу срамежливо се споменува дека Ахмети говори за изборни комбинаторики и дека ги има дури четири, а во нив партијата на Груевски како фактор се појавува само во една!

Практично, имаме најмалку два јасни обиди во еден релативно поголем текст да се измами читателот за една наводна правна дилема, бидејќи, земјава има барем дузина правни факултети и многу професори, доценти и асистенти во нив. Некои од нив доста јасно се произнесоа сосема поинаку во однос на дилемата од Каракамишева, а новинарите тоа можеле барем да го споменат.