Преку несоодветна споредба на бројки се прави замена на тези, па се тврди дека токму законот ги предмислил жените од Дебар да раѓаат по повеќе од две деца. Дали е тоа вистината?

Линк до оригиналниот напис: За трето дете паричен надомест добиваат 290, а за четврто 24 дебарчанки

Датум и време на објавување: 04.06.2013, 13:47

Датум на рецензирање: 07.06.2013

Рецензент: Сунчица Стојановска Зоксимовска

Вистинитост: Факти има, но проблем е како се тие обработени и пласирани. Податокот дека во општините Дебар и Центар Жупа има 290 корисници на паричен надомест за трето дете и 24 корисници на надомест за четврто дете, веројатно е точен, оти е земен од официјална институција. Но, овие бројки не можат да споредат со бројот на новороденчиња (лани за пет повеќе во споредба со претходната година, а од јануари досега за десет повеќе во споредба со истиот период од минатата година) и така да се извлече заклучокот. Причина – станува збор за две различни работи.

Никаде нема податок колку од новороденчињата всушност се трето или четврто дете – можеби се прво дете во семејството? Така што, без соодветна споредба, наводите може и да не се точни.

Проблематично е и тврдењето дека законот ги мотивирал жените да раѓаат по повеќе од две деца, бидејќи се темели на субјективен впечаток – на вработени во Центарот за социјални работи или впечаток на авторот, не е докрај јасно. Без поткрепа преку факти, може ли да сметаме дека станува збор за личен избор, а не за позитивен ефект од законот?

Веродостојноста на наводите може да се потврди преку бројки, но за тоа колку од децата што се родиле во овие општини од кога законот е на сила се трето или четврто дете во семејство, и да се спореди колкав бил нивниот број пред да се донесе овој закон.

Извори на информации: Сите извори се неофицијални – ниту еден од нив не е именуван, иако нивното именување не би требало да е некаков проблем, бидејќи кажуваат официјални бројки.

Во текстот недостасуваат токму оние на кои се однесува веста – жените со по три или четири деца. Тие најдобро би ја потврдиле или пак, демантирале информацијата дека токму законот ги мотивирал да формираат многудетно семејство.

Содржајност: Веста не е сеопфатна, бидејќи недостасува втората страна од приказната. Не е веројатно дека во прашање е обид да се прикријат информации. Можеби повеќе во прашање е новинарската инертност да се праша и другата страна и убедувањето дека веста и вака може да помине, бидејќи има повеќе од еден извор. И покрај тоа што сите употребени извори се еднострани.

Пристрасност: Вистината е делумно прикажана. Спинот е во обидот да се убеди јавноста дека жените од дебарско раѓаат по повеќе деца токму и единствено поради законот познат во јавноста како закон за трето дете. Притоа, не е даден бројот на родените деца (трети и четврти во семејствата) по години, ниту пак се понудени други цврсти факти, како на пример, релевантна анкета спроведена меѓу овие жени или споредба на состојбата пред и по законот, преку податоците од општинскиот Центар за социјална работа.

Плагијат: Веста ја објави агенцијата МИА. По неа, интегрално и без никаква доработка, беше пренесена на електронските изданија на телевизиите Сител и Канал 5.

Квалитет на насловот: Насловот дава гола информација преку бројки, така што сам по себе, ништо не кажува. Ниту е креативен, ниту е доволно јасен.

Заклучок: Веста е пример за тоа како не треба да се обработуваат бројките и да се ставаат во контекст на одредени политики. Иако информацијата не припаѓа во рубриката економија, тоа не значи дека бројките, особено земени во поширок општествен контекст, треба да се земаат и да се пласираат здраво за готово.

Не е испочитувано основното правило – да се слушне и другата страна во приказната, што е сериозен етички пропуст. И под претпоставка дека фактите се точни, спинот што се провлекува низ информацијата остава простор за сомнеж во нејзината веродостојност.

Оваа рецензија е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана од Метаморфозис. Рецензијата e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на рецензијата е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).