Погрешно интерпретираната статистика носи само манипулација
Објавено во Рецензии
on 4 - 09 - 2015 Автор: Fatlume Dervishi
[Рецензија: 70% од новороденчињата во Скопје се Албанци, Македонците умираат]
Кога се наоѓаш пред една вест полна со пропусти и со грешки кои се направени намерно од новинарот, свесен си дека е повреденo правото на читателот да биде правилно информиран, без манипулативни тенденции. Тенденциите од оваа природа ја намалуваат доверливоста на медиумот и на самиот новинар.
Линк до оригиналниот напис: 70% од новороденчињата во Скопје се Албанци, Македонците умираат
Датум и време на објавување: 31.08.2015, 11:57
Датум на рецензија: 01.08.2015
Рецензент: Фатљуме Дервиши
Веста што ја рецензираме почнува со тенденција за манипулација уште од самиот наслов и со избор на зборови кои воопшто не се погодни за претставување на информацијата со која располага авторот на текстот. Потпирајќи се цело време на бројките за бројот на раѓања кои авторот ги наведува подолу во текстот, испаѓа дека не е точно оти „70 отсто од новороденчињата во Скопје се Албанци“. За да се избегнат грешките (намерни или ненамерни), доволна била една проста математика за да се пресмета дека процентот на албански новороденчиња во Скопје (цело време според статистиките што ги нуди самиот автор во текстот) е околу 34 отсто, што е далеку од процентот од 70 отсто, за кој претендира авторот.
Неприфатлив и груб за очите е изборот на зборовите во насловната конструкција: „Македонците умираат!“. Се работи за една природна појава која во јазикот на демографската статистика е позната со терминот „морталитет“, што инаку е научен термин и кој требаше да стои наместо нималку етичките зборови што се употребени.
„Maкедонија се тресе поради малиот наталитет на Македонците и растечкиот тренд кај Албанците“. „Тресење“ не е соодветниот збор за да се опише овој природен феномен.
„Само во Скопје за една година се родени 2.240 Албанци, додека едвај 3.443 новороденчиња Македонци“. Освен многуте јазични, технички и синтаксни грешки во една единствена реченица, авторот го употребил зборот „едвај“, чиешто значење во овој случај останува необјасниво, освен ако прифатиме дека е употребена со тенденција за деградација.
Според текстот „Eкспертите алармираат дека ако продолжи ова тенденција на наталитетот во Скопје, тоа ќе влијае и врз демографските карактеристи на главниот град“. Aтрибуцијата на информацијата кај експертите ја прави веста доверлива. Но, не и ако овие „експерти“ не се идентификуваат и не се цитираат.
Јавноста е склона да им верува на бројките како прецизни податоци. Новинарите кои се свесни за тоа, не треба да ги злоупотребат податоците и статистиките за да ја променат конотацијата на веста врз база на какви било интереси. Ваквите податоци секогаш треба да се претстават точно, илустрирано и треба да бидат поставени во правилен контекст.
Новинарот треба да биде свесен дека „играњето“ со вакви информации за да ѝ удоволиш на една или друга страна, значи манупулација на јавноста со неточни податоци, кои не му служат никому.
(Од Сервисот за проверка на факти во медиумите на албански јазик)
Оваа рецензија е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана од Метаморфозис. Рецензијата e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на рецензијата е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).
ИНФОГРАФИК
ВИСТИНИТОСТ
има факти
не се сите точни
делумно
ИЗВОРИ НА ИНФОРМАЦИИ
има евидентирани извори
официјални
релевантни
1 извор
еднострани
СЕОПФАТНОСТ
несеопфатнo
можеби се прикриени информации
ПРИСТРАСНОСТ
делумно прикажува вистина
извртување на вистина (спин)
лажни информации
наклонетост
КОМЕНТИРАЊЕ
има коментаторски елементи
интегрирано со фактите
ПЛАГИЈАТ
не може да се одреди
КВАЛИТЕТ НА НАСЛОВОТ
дезинформира
некреативен
сензационален
манипулира со бројките
тенденциозен
ФОТОГРАФИЈА
има
соодветна
ни манипулира ни информира - ставена е само како илустрација
ненаведен автор(извор)
ГОВОР НА ОМРАЗА
навредлив говор
говор на омраза
не потикнува на насилство
во насловот
УРЕДЕН ЗА ВЕБ
средно читлив
солидни мултимедијални елементи
нема контекстуални линкови
делумно стилски уреден
неповрзан со тагови